Από πού πήρε το Ιόνιο πέλαγος – με τα μεγαλύτερα βάθη της Μεσογείου - την ονομασία του;

Υπάρχουν διάφορες εκδοχές για την προέλευση του ονόματος. Κατά την άποψη του Θεόπομπου, ιστορικού του 4ου αιώνα πΧ από τη Χίο, που έζησε στην Αθήνα, το όνομα προέρχεται από τον ήρωα της Ιλλυρίας Ιόνιο, ο οποίος πιθανόν δεν καταγόταν από την Ιλλυρία, αλλά από το νησί Ίσσα της Δαλματίας.

Ιώ Σύμφωνα με άλλη άποψη το όνομα προέρχεται από τον Ιόνιο, γιο του Δύρραχου, που σκοτώθηκε κατά λάθος από τον Ηρακλή, όταν ο ημίθεος βοήθησε τον Δύρραχο να αντιμετωπίσει την επίθεση των αδελφών του. Το σώμα του Ιόνιου πετάχτηκε στη θάλασσα κι αυτή πήρε το όνομά του.

Ο Αισχύλος έγραψε ότι το Ιόνιο πήρε το όνομά του από την Ιώ, την όμορφη κόρη του Ίναχου και της νύμφης Μελία, που την κατεδίωκε η Ήρα. Η Ιώ είναι το κεντρικό πρόσωπο ενός από τους πιο ευφάνταστους ελληνικούς μύθους. Την ερωτεύθηκε ο Δίας, που συνευρισκόταν μαζί της παίρνοντας τη μορφή σύννεφου για να μην τους αντιληφθεί η σύζυγός του. Αλλά η Ήρα, μαθημένη στα καμώματα του βασιλιά των θεών, έμαθε τη νέα του περιπέτεια και μεταμόρφωσε την Ιώ σε δαμάλι, δηλαδή σε νεαρή αγελάδα.

Για να εμποδίσει μάλιστα τον Δία να τη συναντάει κατόπιν παίρνοντας τη μορφή ταύρου, έβαλε να την προσέχει ο φοβερός Άργος. Αλλά ο Ερμής σκότωσε τον Άργο ύστερα από εντολή του Δία και τότε η Ήρα έστειλε τον Οίστρο, τη μύγα των προβάτων και των κατσικιών, να δαγκώνει την Ιώ συνεχώς, ώστε να φεύγει από τόπο σε τόπο. Ύστερα από μεγάλη περιπλάνηση η Ιώ έφτασε στην Αίγυπτο, όπου ξαναπήρε ανθρώπινη μορφή και γέννησε τον γιο του Δία Έπαφο. Ο μύθος, όπως οι περισσότεροι μύθοι, έχει πολλές παραλλαγές και οι αρχαίοι συγγραφείς αναφέρουν διάφορα ονόματα τόπων, από τους οποίους πέρασε η Ιώ. Ένας από αυτούς είναι το Ιόνιο Πέλαγος.

Τα μεγαλύτερα βάθη της Μεσογείου

Πυθμένας ΙονίουΤο νότιο τμήμα του Ιονίου Πελάγους καλύπτει ένα μέρος από τη μεγάλη Λεκάνη της Κεντρικής Μεσογείου Θαλάσσης, όπου η Μεσόγειος έχει τα μεγαλύτερα βάθη της. Η λεκάνη αυτή βρίσκεται ανάμεσα στην Κεφαλονιά, τη Σικελία, την Κυρηναϊκή στην Βόρεια Αφρική και την Κρήτη. Τα βάθη του Ιονίου, στο βορειοανατολικό τμήμα της Λεκάνης της Κεντρικής Μεσογείου, είναι μεγάλα, επειδή στον βυθό του υπάρχει ένα μεγάλο σε μήκος ρήγμα, που σηματοδοτεί τα όρια της έκτασης, όπου βυθίζεται η αφρικανική πλάκα κάτω από την ευρασιατική πλάκα. Το ρήγμα περνάει νότια από την Κρήτη και από τα νοτιοδυτικά της στρέφεται βορειοδυτικά προς το Ιόνιο περνώντας δυτικά από τα Επτάνησα. Τα νησιά χωρίζονται μεταξύ τους από πλάγια ρήγματα. Με ρήγματα χωρίζονται και από την ηπειρωτική Ελλάδα. Σ’ αυτά τα ρήγματα και κυρίως στο μεγάλο Ιόνιο Ρήγμα οφείλονται οι συχνοί σεισμοί στην περιοχή.

Τα μεγαλύτερα βάθη έχουν μετρηθεί νοτιοδυτικά από το ακρωτήριο Ταίναρο στο Φρέαρ των Οινουσών, δηλαδή των μικρών νησιών Σχίζα και Σαπιέντζα κοντά στη νότια ακτή της δυτικής χερσονήσου της Μεσσηνίας. Παλιότερα το μεγαλύτερο βάθος της Μεσογείου θεωρείτο ότι βρισκόταν 62 ναυτικά μίλια νοτιοδυτικά από το Ταίναρο, όπου το βάθος είναι 4.846 μέτρα. Κατόπιν, βορειότερα, σε απόσταση περίπου 30 μίλια από τις Οινούσες, μετρήθηκε βάθος σε 4.901 μέτρα. Νεώτερες μετρήσεις βρήκαν βάθος 5.090 μέτρα σε απόσταση 75 μίλια από το Ταίναρο. Και ακόμη νεώτερες, νότια από το ακρωτήριο, βάθος 5.272 μέτρα.

Βόρεια από αυτή τη λεκάνη διαμορφώνονται δύο άλλες λεκάνες, η μία νοτιοδυτικά από τη Ζάκυνθο και η άλλη νοτιοδυτικά από την Κεφαλονιά. Σ’ αυτές υπάρχουν βάθη που ξεπερνούν τις 4.000 μέτρα.

Οι Θάλασσες του Ιονίου

Σύμφωνα με τη θέση των νησιών του το Ιόνιο Πέλαγος χωρίζεται γεωγραφικά σε τμήματα, τα οποία από βορρά προς νότο είναι τα εξής:

Η Θάλασσα της Χειμάρρας, βόρεια από την Κέρκυρα. Το μεγαλύτερο μέρος της ανήκει στην Αλβανία. Στο ελληνικό τμήμα της υπάρχουν οι Διαπόντιοι Νήσοι, βορειοδυτικά από την Κέρκυρα. Είναι η Ερεικούσα, το βορειότερο νησί, οι Οθωνοί, το δυτικότερο σημείο της Ελλάδας, το Μαθράκι και η βραχονησίδα Διάπλο.

Η Κερκυραϊκή Θάλασσα, ανάμεσα στις ανατολικές ακτές της Κέρκυρας και τις δυτικές ακτές της Θεσπρωτίας στην Ήπειρο.

Η Θάλασσα των Παξών, νότια από την Κερκυραϊκή Θάλασσα, ανάμεσα στην Κέρκυρα και τη Λευκάδα. Ανατολικά βρέχει τις ακτές της Πρέβεζας. Σ’ αυτήν περιλαμβάνονται τα νησιά Παξοί και Αντίπαξοι και ο Αμβρακικός Κόλπος.

Η Τηλεβοΐς Θάλασσα, ή Ταφία Θάλασσα, ανάμεσα στη Λευκάδα και την Αιτωλοακαρνανία στη Στερεά Ελλάδα. Βόρειο όριό της είναι η Στενή Διώρυγα της Λευκάδας και νότιο μια νοητή γραμμή από το βόρειο άκρο της Ιθάκης, το ακρωτήριο Μέλισσα, μέχρι τον Αστακό στις ακτές της Αιτωλοακαρνανίας. Σ’ αυτήν βρίσκονται τα νησιά Μεγανήσι, Κάλαμος, Καστός, Αρκούδι και άλλα μικρότερα.

Η Θάλασσα των Εχινάδων, ανάμεσα στην Κεφαλονιά, την Ιθάκη και τις ακτές της Ακαρνανίας. Σ’ αυτήν βρίσκονται οι Εχινάδες Νήσοι, μια συστάδα από τρεις νησίδες και δεκαοκτώ βραχονησίδες κατά μήκος της ακτής της Ακαρνανίας. Αποτελούνται από δύο ομάδες. Οι Βόρειες Εχινάδες ή Δραγονέρες βρίσκονται μπροστά από τον κόλπο του Αστακού και αποτελούνται από τα νησάκια Καλόγηρος, Δραγονέρα, Σοφία, Λαμπρινός, Φίλιππος, Καρλονήσι, Πιστρός, Πράσο, Προβάτι, Τσακαλονήσι, Ποντικός, Γκράβαρης, Σωρός, Απάσα και Μόδι. Οι Νότιες Εχινάδες ή Σκρόφες βρίσκονται μπροστά από τις εκβολές του Αχελώου ποταμού και αποτελούνται από τα νησάκια Πεταλάς, Μάκρη, Βρώμονας, Κουνέλι, Οξειά και Σκρόφα η Σκροφοπούλα.

Η Θάλασσα του Προκόλπου των Πατρών, ανάμεσα στην Κεφαλονιά, τη Ζάκυνθο και τα ακρωτήρια Άραξος στην Πελοπόννησο και Σκρόφα στην Ακαρνανία. Ανατολικά της απλώνεται ο Πατραϊκός Κόλπος.

Η Θάλασσα των Κυθήρων, ανάμεσα στην Ελαφόνησο, τα Κύθηρα και τα Αντικύθηρα. Με αυτήν τη θάλασσα το Ιόνιο Πέλαγος ενώνεται με το Κρητικό Πέλαγος, που αποτελεί τμήμα του Αιγαίου Πελάγους.